Przedstawiam słownik terminów szachowych - niezwykle przydatny w nauce gry i zrozumieniu pojęć jakimi posługują się silniejsi gracze.

Arcymistrz 
Najwyższy tytuł szachowy.

Bicie w przelocie 
Nietypowe bicie pionkiem.

Bierki 
To wszystkie elementy, które ustawiamy na szachownicy: figury (król, hetman, wieża, goniec, skoczek) i pionki.

Ciężkie figury 
Hetman i wieże.

Debiut (otwarcie)
To pierwsze posunięcia partii, których celem jest jak najszybsza mobilizacja sił do prowadzenia działań zaczepnych i obronnych w grze środkowej.

Dynamiczne planowanie
- nie jest czekaniem, hamowaniem i blokowaniem, a przewidywaniem i przygotowaniem rozwoju partii szachowej,

En passant 
- z języka francuskiego: "w przelocie", "w przejściu",

Falanga pionów 
- to kilka (najczęściej dwa) złączonych pionów, z których co najmniej jeden znajduje się na otwartej linii,

Fianchetto 
- rozwinięcie gońca na długą przekątną, np. na pola b2, g2 (dla białych) lub b7, g7 (dla czarnych),

FIDE 
Światowa Organizacja Szachów z siedzibą w Lozannie w Szwajcarii,

Gra środkowa
Gra, która zastępuje po debiucie - kiedy znaczna liczba figur jest już w grze na szachownicy i uczestniczą w realizacji planu wybranego w początkowej fazie gry.

Gruby (duży) błąd 
Błąd, który natychmiast zmienia przebieg gry. W wyniku takiego błędu wygrana pozycja może zamienić się w remisową, a remisowa w przegraną.

Gra końcowa (końcówka)
W chwili kiedy na skutek wymian zmniejszyła się liczba figur na szachownicy i król, który dotąd był obiektem ataku sam staje się silną i aktywną figurą, wtedy następuje też końcowy etap partii.

Idea kombinacji
- - jest to sposób gry w jaki zamierzamy osiągnąć pozycję przez nas wymyśloną, z pozycji która stoi przed nami. Ideą (pomysłem) może być: związanie, podwójne uderzenie, atak z odsłony, odciągnięcie, zaciągnięcie, blokada itp., a także jakieś połączenie tych elementów,

Inicjatywa
aktywne działanie, które ma na celu stworzenie zagrożenia w obozie przeciwnika, do ścieśnienia jego pozycji, do ograniczenia mobilności jego sił i innych możliwości,

Kombinacja
- forsowny wariant zawierający ofiarę i będący korzystny dla strony, która tę ofiarę wykonuje,

Konkretny pomysł
- to taka idea, w której szachista ogarnia wszystkie cele wynikające z realnych pozycyjnych uwarunkowań oraz sposoby ich osiągnięcia,

Linie pionowe
- służą do wtargnięcia ciężkich figur do obozu przeciwnika,

Linie poziome
- służą do przerzucania ciężkich figur z jednego skrzydła na drugie, a po wtargnięciu do obozu przeciwnika, do wykonania uderzeń ze i na skrzydła,

Linie przekątne
- służą do przemieszczania się gońców i hetmanów,

Manewr
– kilka ruchów jedną figurą, wykonanych w konkretnym celu,

Manewrowanie
– szereg manewrów jedną lub kilkoma figurami, najczęściej długotrwałych o trudnym do odczytania celu,

Mat
– to takie danie szacha królowi przeciwnika, że nie może się on zasłonić żadną z figur, ani nigdzie indziej ruszyć. Inaczej: mat to szach przed którym nie ma obrony,

Materiał
– ogólne określenie odnoszące się do liczby i wartości bierek,

Mobilność
– to zdolność kontrolowania większej ilości pól,

Motyw w kombinacji
– jest to jakaś zjawisko, sytuacja w pozycji; na przykład kombinacyjnym motywem może być: nie broniona figura, źle stojąca figura, słaba 8 linia, odsłonięta pozycja króla,

Opozycja
sytuacja, w której figura jednego koloru zajmuje odpowiednie pozycje naprzeciwko figury drugiego koloru.

Partia
rozgrywka szachowa, proces walki toczącej się od pierwszego posunięcia do rozstrzygającego. Partia szachowa dzieli się na trzy zasadnicze fazy: debiut (otwarcie), grę środkową i grę końcową (końcówkę).

Pat
remis; następuje, gdy jeden z graczy nie ma możliwego do wykonania ruchu zgodnego z przepisami.

Pionek gwóźdź
- to pionek, który dotarł do szóstej (dla czarnych trzeciej) linii i umocnił się na niej

Pionek wolny
- to pionek, na którego drodze nie ma żadnego pionka przeciwnika i nie ma też pionka przeciwnika, który kontrolowałby pola na sąsiednich kolumnach do kolumny, po której porusza się nasz pionek,

Połączone pionki
to dwa pionki tego samego koloru znajdujące się w tym samym rzędzie na sąsiadujących ze sobą kolumnach.

Promocja
pion, gdy osiągnie swój ostatni rząd pól na szachownicy jest zastępowany inną figurą, najczęściej najsilniejszą - hetmanem

Przewaga materialna – to przewaga polegająca na posiadaniu silniejszych bierek lub większej ich liczby.

Roszada
to specjalne posunięcie króla i wieży. Jeżeli spełnione są warunki roszady, król przemieszcza się o dwa pola w kierunku wieży, a ta przemieszcza się nad nim i staje na polu obok.

Samomat
zadanie szachowe, w którym zaczynają białe i zmuszają czarne do zamatowania białego króla.

Samowiązanie
wiązanie w obronie np. czarnych figur, co wykorzystują białe,

Strategia
- to ogólny plan całości,

Struktura pionowa
- rozmieszczenie pionów na szachownicy,

Studium (etiuda)
- kompozycja szachowa, w której białe wygrywają lub remisują jedynym interesującym sposobem przy najlepszej grze czarnych. Z uwagi na treść studia dzieli się na: analityczne, w których na pierwszy plan wysuwają się elementy analityczne, i kombinacyjne, w których dominują elementy taktyczne.

Taktyka
-to oddzielne operacje prowadzące do zrealizowania planu; to metody osiągania krótkofalowych, dokładnie określonych celów; w szachach najczęstszymi celami są: zdobycie bierki przeciwnika i mat.

Temat kombinacji
- jest to pozycja którą chcemy osiągnąć, opierając się na pozycji wyjściowej (Uwaga! Nie można sobie wymyślać jakichś abstrakcyjnych pozycji zupełnie nie związanych z ustawieniem, które ma miejsce na szachownicy).

Wieczny szach
forma remisu pozycyjnego, w której figury strony silniejszej nie mogą uwolnić się spod ataku figur strony słabszej bez straty materiału.

Wiszące pionki
dwa pionki tego samego koloru, stojące obok siebie, które nie mają wsparcia własnych pionów na sąsiednich kolumnach.

Wolny pionek
- patrz: pionek wolny,

Wzajemny zugzwang (obustronny zugzwang)
sytuacja, w której każda ze stron będąca na ruchu jest zmuszona do osłabienia swojej pozycji.

Zadanie szachowe (kompozycja szachowa, problem szachowy)
pozycja wymyślona przez autora, która zawiera jakąś ciekawą ideę lub kombinację.

Zadanie tempowe
problem szachowy, w którym po wstępie brak groźby i czarne są w zugzwangu.

Zugzwang (tempo)
sytuacja, w której każdy ruch strony będącej na posunięciu osłabia jej pozycję