W czasie rozgrywania partii, gdy na szachownicy wymieniono już wiele bierek, wzrasta znaczenie pionków. Zdobycie jednego piona, często niezauważalne przy dużej liczbie bierek, daje dużą przewagę w końcowej fazie partii, np. kiedy zostaną tylko pionki lub tylko jeden pionek. Przewaga jednego pionka może zadecydować o wyniku partii, dzięki możliwości przemiany (promocji), którą poznałeś już w lekcji P 10
Kiedy już nie ma żadnego pionka przeciwnika, który by zablokował naszego pionka lub kontrolował pola na sąsiednich kolumnach do kolumny, po której porusza się nasz pionek, to takiego piona nazywamy wolnym pionkiem. To bardzo groźny pionek, bo do jego zatrzymania musimy użyć figury.

Dojście wolnego piona do pola przemiany, możemy uniemożliwić poprzez:
- zbicie wolnego pionka,
- postawienie figury na jego drodze - takie posunięcie nazywa się zablokowaniem wolnego pionka.

Kiedy na szachownicy zostaną króle i jeden wolny pionek, to o sukcesie w partii decyduje ustawienie króli i usytuowanie takiego pionka. Lepiej ustawionemu niż u przeciwnika pionkowi lub królowi zawdzięcza się końcowy sukces w partii.

W pozycji uwidocznionej na diagramie obok na posunięciu są białe i z łatwością wygrają tę partię. Oto przebieg gry: 1. g6 Kd6 2. g7 Ke7 3. g8H Czarny król nie zdążył zatrzymać białego pionka. Teraz mając hetmana białe łatwo wygrają partię.

Jak szybko ocenić usytuowanie króli i pionka w takim przypadku poznasz podczas lekcji S 02

Na diagramie obok widzisz na kolumnie "c" i "d" dwa białe połączone piony i jeden izolowany czarny pion. Białe są połączone, gdyż stoją na sąsiadujących ze sobą kolumnach. Czarny pion jest izolowany (izolak), gdyż czarny nie posiada na sąsiadujących liniach pionów tego samego koloru, a więc nie może być broniony przez innego piona swojego koloru. Białe piony na kolumnie "c" i "d" są wolnymi pionami, a więc takimi, na których drodze (kolumnie, na której się znajduje oraz obydwu sąsiednich kolumnach) nie stoją żadne inne pionki strony przeciwnej. Czarny pion nie jest pionem wolnym, gdyż jego marsz ogranicza biały pionek na kolumnie "h". Biały pionek nie jest pionem wolnym, gdyż jego marsz ogranicza czarny pionek na kolumnie "g".

Popatrz na diagram obok. Białe są na posunięciu. Ich król stoi przy czarnych pionach. Pionek na "b5" nie jest broniony. Czy biały król może zbić pionka na "b5"? Nie! Gdyż po zbiciu pionek stojący na "c4" ucieknie do linii przemiany! Okazuje się, że biały król nie może odejść od pionków, gdyż wtedy mogłyby same przesunąć się do przodu.! Zobacz: 1. Kc3 Kf6, 2. Kd4 Kf5 3. Ke3 b4!4. Kd4 b3! - i czarny pionek jest bliżej linii przemiany. Biały król znów nie może też zbić pionka na "c4". Jak widzisz biały król nie może pomóc swojemu pionkowi. Czarny król może bezkarnie go zbić, a następnie pójść na pomoc swoim pionkom.

Na diagramie obok białe mają dwa połączone piony, z których jeden jest wolnym pionem. Czarne mają także 2 piony, ale odległe od siebie, wymagające obrony przez króla. gdyż w przeciwnym razie będą zbite przez białego króla. Posunięcie mają czarne. 1...Kf6 Czarny król nie może wejść na pole "e4" i zagrozić zabiciem piona d4, gdyż pionek na kolumnie „c" „uciekłby" do linii przemiany. Czarny król musi zatem poruszać się tylko po tych polach, które są w kwadracie piona ,c”, aby nie dopuścić do przesunięcia się tego piona do przodu. Białe mogą zbić wolnego piona czarnych i po tym mogą pomóc pionkowi z kolumny "c" na dojście do promocji. 2. Ke3 Kf5 3. Kf3 Kf6 4. Kf4 Ke6 5. Kg4 Kf6 6. Kh5 Kf5 7. K:h6 Kif6

---

ZADANIA do domu - cz.1. Ustaw pozycję, jak na poniższych diagramach. Sprawdź kto jest na posunięciu. Wskaż najlepsze posunięcie.

Zadanie 1	Zadanie 2
Zadanie 3	Zadanie 4
Zadanie 5	Zadanie 6

Zadania - odpowiedzi: 1. He8X 2. ... f1W 3. Kb4 4. Kb2 5. ... efH+ 6. ... b5+

---

ZADANIA do domu - cz.2.
Sprawdź kto jest na posunięciu. Wskaż najlepszy ruch..

Zadanie 7	Zadanie 8
Zadanie 9	Zadanie 10
Zadanie 11	Zadanie 12

Zadania - odpowiedzi: 7. K:a2 8. Kf5 9. Ke4 10. Kc5 11. ... Wb8 12. ... d4+