- otwarcie (debiut) - czyli rozpoczęcie gry: rozwijamy figury, chowamy króla,
- końcówka - koniec gry, kiedy na szachownicy zostało po kilka bierek, a król jest najaktywniejszą i najmocniejszą figurą,
- gra środkowa - która trwa pomiędzy debiutem, a końcówką; wówczas na szachownicy znajduje się większość bierek, mnożą się ataki na króla, który musi zostać w ukryciu.
Debiut (otwarcie)
Termin debiut ma dwa znaczenia. Pierwsze to faza gry, kiedy wyruszasz z pozycji wyjściowej. Drugie — to nazwa kilku posunięć rozpoczynających realizację jakiegoś planu gry. Istnieją setki, a nawet tysiące takich posunięć!
Podstawowe (ogólne) cele debiutu to:
- przesunąć większość swoich figur i niektóre piony na lepsze pola,
- umieścić swojego króla w bezpiecznym miejscu.
Co należy rozumieć przez umieszczenie bierek na lepszych polach? W przypadku debiutu oznacza to, że staramy się nimi zająć lub kontrolować centrum szachownicy. Co jest bezpiecznym miejscem dla króla? W debiucie oznacza to, że króla chowamy poprzez roszadę za pionami.
| W tej, dobrze znanej Ci już partii, obie strony grały zgodnie z zasadami gry w debiucie. Walczą o centrum pionami i lekkimi figurami oraz chowają króla. |
Gra środkowa
Gra środkowa charakteryzuje się dosyć dużą ilością sił biorących udział w walce. Dla tej części szachowej partii jest także charakterystyczna pasywna pozycja królów.
Nie ma jednego podstawowego planu gry środkowej.
Podstawowe (ogólne) cele gry środkowej wynikają z:
- debiutu wybranego przez nas lub narzuconego przez przeciwnika,
- słabości w obozie przeciwnika lub w naszym obozie,
Na tym etapie nauki gry w szachy staraj się w grze środkowej:
- ustawiać figury do ataku na pozycję króla przeciwnika (co jest głównym celem debiutów otwartych, jak np. znana ci partia włoska),
- stworzyć w obozie przeciwnika słabą (niebronioną) bierkę lub pole i atakuj ją (co jest głównym celem debiutów zamkniętych, o czym dowiesz się w w następnych lekcjach),
- stworzyć otwartą linię (na której nie ma pionów) i zajmij ją.
Ogólnie można stwierdzić, że celem gry środkowej jest zdobycie przewagi lub nie poniesienie strat. O rodzajach przewagi dowiesz się więcej w następnych lekcjach.
Zanim poznasz szczegóły rożnych debiutów, staraj się realizować cel: organizuj atak na pozycję króla przeciwnika. Zapamiętaj! Planując atak na pozycję króla staraj się zawsze angażować dużo swoich sił. Nie wygrasz partii szaleńczymi atakami pojedynczych figur .
|
W poniższej partii białe zorganizował ładny atak na pozycję czarnego króla, w którym uczestniczyły prawie wszystkie jego figury. Zauważ jak białe przesuwają i ustawiają figury do ataku. Cel jest jeden: rozbić pozycję obronną króla czarnych i dać mata.
To inny początek partii, który widziałeś do tej pory. Ten debiut nazywa się obroną sycylijską. Więcej o tym sposobie gry poznasz w lekcji P 29 |
Końcówka
Gra środkowa różni się od końcówki, w której na ogół występuje mała liczba figur, rzadkie są ataki na króla, a król sam bierze aktywny udział w walce. Właśnie ta zmiana roli króla jest główną cechą odróżniającą grę środkową od końcówki.
W grze końcowej maleje rola planowania, a wzrasta rola techniki szachowej, czyli znajomość i umiejętność wykorzystania środków jakimi dysponujemy w ostatniej fazie gry.
Typowe końcówki - w których miałeś przewagę ciężkiej figury - widziałeś w lekcjach P 11 , P 12 i P 20 , gdzie musiałeś wiedzieć, jak dać mata. Zauważ, że Twoje zwycięstwo nie zależało od Twojego pomysłu (planu), ale od wiedzy, jak to zrobić - czyli od techniki szachowej.
W końcówce, w której występują piony Twoim celem jest utworzenie wolnego piona, doprowadzenie go do pola przemiany i wypromowanie na hetmana.
Siatka matowa
Siatka matowa powstaje, kiedy bierki współpracując ze sobą, zamykają króla przeciwnika w pułapce, poprzez atakowanie (blokowanie) wielu pól wokół niego.
Pamiętaj, żeby mówić o siatce matowej, oprócz bierek blokujących, musi być również jeszcze jedna bierka, która będzie mogła dać mata.
Zadanie 1 |
Zadanie 2 |
Zadanie 3 |
Zadanie 4 |
Zadanie 5 |
Zadanie 6 |
Zadania - odpowiedzi: 1. d4 2. d5 3. Sf6+ 4. ... Hb4 5. c8H+ (lub c8W+) 6. ... b2